ΙΟΥΛΙΟΣ

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΗΝΑ ΙΟΥΛΙΟ Η”ΑΛΩΝΑΡΗ”

Το όνομά του Ιούλιος το πήρε από τον Ρωμαίο αυτοκτάτορα Ιούλιο Καίσαρα. Τιμής ένεκεν, γιατί αυτός ήταν που έφτιαξε το περίφημο Ιουλιανό ημερολόγιο, που ίσχυε για όλη την Ρωμαϊκή επικράτεια ακόμη και για την Ελλάδα μέχρι το 1923. Μετά τον Ιούνιο τον “Θεριστή”, όπως τον ονομάζουν οι χωρικοί γιατί θερίζουν τα σιτηρά τους…Έρχεται και η ώρα να τα μεταφέρουν στα θημωνοστάσια που βρίσκονται και τα αλώνια. Είναι ο μήνας που αλωνίζουν για τον λόγο αυτό τον ονομάζουν και “Αλωνάρη”. Λέγεται και σταφυλογυαλιστής γιατί οι ρώγες των σταφυλιών αρχίζουν και γυαλίζουν. Είναι ο καθοριστικός μήνας για την επιβίωση, οι χωρικοί λέγανε για το πέρασμά από τον θεριστή στον αλωνάρη, ότι “Σμίγουν τα δυό ψωμιά”, το παλιό ψωμί που τελειώνουν τα αποθέματα, και το φάσμα της πείνας είναι ορατό, από την μία μεριά και από την άλλη ο φόβος μήπως μείνουν από αλεύρι. Το σπουδαιότερο είναι ότι ο γεωργός δεν έχει ούτε μία τρύπια πεντάρα στην τσέπη, όπως λέγανε εκείνη την εποχή, είναι πανί με πανί. Η σοδειά του φρεσκοαλεσμένου σταριού και της κούκλας (καλαμπόκι), είναι βάλσαμο στα μάτια του γεωργού. Γνωρίζει ότι και για φέτος τα αμπάρια στο κατώϊ του σπιτιού του θα γεμίσουν, Το πολύτιμο ψωμί δεν θα λείψει από την φαμελιά. Σαν τελειώσουν με το καλό το αλώνισμα και καθαρίσουν την είρα από το στάρι, τον σωρό του σταριού συνήθως τον σταυρώνουν και μπήγουν στην κορυφή του ένα φτυάρι ξύλινο.

Στο αλώνι είναι και ο τόπος που ο γεωργός πληρώνει τα χρέη του σε είδος. Πρώτα από όλα την λεγόμενη “δεκάτη”. Έτσι λεγόταν ο φόρος του κράτους το 1\10 της παραγωγής. Καλούσαν τον “Δεκατιστή” (τον φοροεισπράκτορα). Ο δεκατιστής έπρεπε να κρατήσει το Αγροφυλακάτικο την πληρωμή για τους αγροφύλακες, το Παπαδιάτικο την πληρωμή για τους παπαδες και το νεροφοριάτικο για τους υδρονομείς ή νεροφύλακες. Ύστερα έπρεπε να πληρώσει το αλωνιάτικο στον ιδιοκτήτη του αλωνιού. Το γυφτιάτικο ήταν η πληρωμή του γύφτου για τα εργαλεία και τα πέταλα. Αυτές οι πληρωμές λέγονταν “Ξικέματα”.Πάρε ο ένας, δώσε στον άλλον στο τέλος στην πραγματικότητα έμενε ελαχιστη ποσότητα για τον γεωργό. Μήπως και στις μέρες μας η ίστορία δεν επαναλαμβάνετε στους ταλαίπορους γεωργούς. Αν ήταν “μισακαριά” ή “σεμπριά” έπρεπε αυτό που έμενε να μοιρασθεί ανάλογα με την συμφωνία. Ένα μέρος ο σέμπρος και ένα μέρος ο αφέντης. Στο μοίρασμα συχνά γίνονταν τρικούβερτοι καυγάδες. Ειδικά για το μοίρασμο ο λαός λέει μια σοφή παροιμία..”ΤΟ ΣΠΥΡΙ ΤΟΥ ΣΤΑΡΙΟΥ ΤΟ ΕΧΕΙ ΧΩΡΙΣΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΜΟΙΡΑΖΟΥΝΕ ΙΣΙΑ ΤΑ ΑΔΕΛΦΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΕΜΠΡΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΦΕΝΤΑΔΕΣ”. Τον Αλωνάρη οι κυριώτεροι εχθροί είναι η φωτιά, η βροχή και το χαλαζι. Στις 2 Ιουλίου της Παναγιάς της Βλαχέρνας φοβούνται την φωτιά, για τον λόγο αυτό την λένε και Παναγιά Καψωδεματούσα. Ο κίνδυνος της βροχής και του χαλαζιού τηνημέρα του Άγιου Κυρήκου στις 15 Ιουλίου. Την ημέρα της Αγίας Μαρίνας στις 17 Ιουλίου φοβούνται μην μαραθούν τα στάχυα. Οι χωρικοί για να εξασφαλίσουν την υποστήριξή τους κρατά την γιορτή τους, δεν δουλευουν εκείνη την ημέρα.

Γιορτές του Ιουλίου

17 Ιουλίου : της Αγίας Μαρίνας. Αυτή την ημέρα δεν επιτρεπόταν να αλωνίσουν, διότι κατά την παράδοση η Αγία Μαρίνα τιμωρούσε όσους δεν τηρούσαν την αργία.

20 Ιουλίου : του Προφήτη Ηλία. Οι αγρότες πήγαιναν στα αμπέλια τους με ένα καθαρό μαντήλι, έκοβαν μερικά ώριμα τσαμπιά και έλεγαν το δίστιχο «τ’ αϊ Λιά με το μαντήλι του Σωτήρος με το κοφίνι». Κατά την παράδοση ο προφήτης Ηλίας ήταν ο « έφορος της βροχής, των ανέμων, των αστραπών και βροντών». Σε πολλές ελληνικές κορυφές υπάρχουν εξωκλήσια όπου γιορτάζεται η μνήμη του. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, την παραμονή της γιορτής ανάβουν μεγάλες φωτιές στις κορυφές των βουνών για να τιμήσουν την μνήμη του. Στις πόλεις που είχε ανομβρία έκαναν λιτανείες, για να στείλει ο Άγιος βροχή.
26 Ιουλίου : της Αγίας Παρασκευής. Την επικαλούνται οι πιστοί για να προστατεύει τα μάτια τους από ασθένειες.
27 Ιουλίου : του Αγίου Παντελεήμονα. Θεωρείται ο προστάτης άγιος των αναπήρων. Όπως λέει και η παροιμία : «Κουτσοί, στραβοί στον άγιο Παντελεήμονα.»

Παροιμίες για το μήνα Ιούλιο
Από τ' Αι-Λιος ο καιρός γυρίζει αλλιώς.
Γαμπρός αλωναριάτικος, κακό χειμώνα βγάνει.
Η καλή αμυγδαλιά ανθίζει το Γενάρη και βαστάει τ' αμύγδαλα όλο τον Αλωνάρη.
Κάτσε κότα το Γενάρη και παπί τον Αλωνάρη.
Μικρό- μικρό τ' αλώνι μου, και να ‘ναι μοναχικό μου.
Ο άη- Λιας κόβει σταφύλια και η αγία Μαρίνα σύκα.
Ο Θεριστής θερίζει , ο Αλωνάρης αλωνίζει κι ο Αύγουστος ξεχωριζει. .
Στο κακορίζικο χωριό τον Αλωνάρη βρέχει. Την ημέρα τ' άη -Λιός παίρνει ο καιρός αλλιώς.
Της Αγιάς Μαρίνας ρούγα και του Αϊ Λια σταφύλι και του Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι.
Τον Αλωνάρη δούλευε καλό χειμώνα να έχεις.
Χιόνισε μέσα στο Γενάρη, να οι χαρές του Αλωνάρη.

Έθιμο της "Μαλλιαρής" στη Ζάκυνθο

Το βράδυ της τελευταίας ημέρας του Ιουλίου πολλοί Ζακυνθινοί βουτούν στη θάλασσα για βρουν μια χορταριασμένη (μαλλιαρή) πέτρα, που σύμφωνα με την παράδοση, θα τους φέρει καλοτυχία για την υπόλοιπη χρονιά.
Σήμερα ο Δήμος Ζακυνθίων τη βραδιά αυτή διοργανώνει γιορτή στο Λιμανάκι της Αγίας Τριάδας με ζωντανή μουσική, άφθονο κρασί και παραδοσιακά εδέσματα. Τα μεσάνυχτα αρχίζει η Νηστεία του Δεκαπενταύγουστου με Βαρκαρόλα και Ζακυνθινές καντάδες.

Έθιμο του "Στύλου" στο Γέρα Λέσβου

Στο Πέραμα Λέσβου , ο Άγιος Παντελεήμονας τιμάται με ένα τρόπο ξεχωριστό:
την ημέρα της γιορτής του, στις 27 Ιουλίου, οι κάτοικοι τοποθετούν ένα όσο το δυνατόν πιο μακρύ κορμό δέντρου στην προβλήτα. Στη μια άκρη του, αυτή που βρίσκεται πάνω από τη θάλασσα, τοποθετούν την ελληνική σημαία.
Ο κορμός αλείφεται με γράσο και κατόπιν, ξεκινά ένας πρωτότυπος διαγωνισμός:
νικητής είναι εκείνος που θα καταφέρει να φτάσει τη σημαία περπατώντας πάνω στον κορμό.