Τι γιορτάζουμε την Πρωτομαγιά;

Η Πρωτομαγιά, μέρα της άνοιξης και μέρα των εργατών. Τι γιορτάζουμε ακριβώς;

Τις περισσότερες φορές η Πρωτομαγιά είναι συνώνυμη με την Παγκόσμια Μέρα των Εργατών (Εργατική Πρωτομαγιά), την ημέρα δηλαδή που τιμώνται οι αγώνες του εργατικού κινήματος.

Τον Μάη του 1886 τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν για να διεκδικήσουν ένα καλύτερο ωράριο εργασίας (8 ώρες) και καλύτερες συνθήκες εργασίας - το σύνθημα ήταν "Οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ανάπαυση, οχτώ ώρες ύπνο". Εκείνη τη μέρα, 1η Μαΐου του 1886, 400.000 άνθρωποι συμμετείχαν στις απεργίες που γίνονταν σε όλη την χώρα και πάνω από 80.000 στο Σικάγο.

Στην Ελλάδα η πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση έγινε το 1892 και το 1893 2.000 διαδήλωσαν ζητώντας οχτάωρο, Κυριακή αργία και κρατική ασφάλιση στα θύματα εργατικών ατυχημάτων. Η μέρα έχει θεσπιστεί ως αργία και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές.

Το 1936 οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης κατέλαβαν εργοστάσιο μετά την απόρριψη των αιτημάτων τους και η διαμαρτυρία συνεχίστηκε με συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός - σε μία εκ των συγκεντρώσεων έχασαν τη ζωή τους 8 εργάτες από τους πυροβολισμούς χωροφυλάκων.

Το άλλο πρόσωπο της Πρωτομαγιάς, αυτό της άνοιξης και των λουλουδιών, έχει κι αυτό μια μακρά ιστορία... Η γιορτή της άνοιξης έχει πανάρχαιες ρίζες!

Κάποιοι ιστορικοί μιλούν για αρχαία ελληνικά έθιμα - το μαγιάτικο κλαδί ή το στεφάνι με τα λουλούδια είναι πιθανόν να έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια τα χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά.

Οι πρώτοι εορτασμοί της Πρωτομαγιάς ξεκίνησαν στην προχριστιανική Ευρώπη με γιορτές όπως το κέλτικο Bealtaine και την εωσφορική γιορτή της Νύχτας του Walpurgis στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Η Πρωτομαγιά γιορτάζεται με διάφορες εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο, με το άνθινο στεφάνι, με το μάζεμα των λουλουδιών στην εξοχή και φέρνει αισιοδοξία και ευφορία στους ανθρώπους που, ξεφεύγοντας από τις πόλεις, αναζητούν τη χαρά της άνοιξης στην ανθισμένη φύση!

Διαβάστε περισσότερα »"Τι γιορτάζουμε την Πρωτομαγιά;"

Ποιος ήταν ο Άγιος Γεώργιος που γιορτάζουμε σήμερα;

Εἶναι ἴσως ἀπό τά πιό συνηθισμένα ὀνόματα τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας. Θεωρεῖται ἀπό τούς πιό διαδεδομένους ἁγίους σέ ὄλον τόν χριστιανικό -καί μή- κόσμο, ἐνῶ εἶναι προστάτης τόσο στρατευμάτων, ὅσο καί ὁλόκληρων χωρῶν. Ποιός ὅμως ἦταν ὁ Ἅγιος Γεώργιος, πού ἔζησε, ποιό τό ἔργο του καί ποιά ἡ «ἐθνικότητά» του;

Οἱ ἱστορικοί δέν ἔχουν καταλήξει σέ συγκεκριμένη ἡμερομηνία γέννησης τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ὁ ὁποῖος ὀνομάζεται καί Μεγαλομάρτυς καί Τροπαιοφόρος, ἐνῶ ὁρισμένοι ἔχουν ἀμφισβητήσει μέχρι καί τήν ἱστορική του ὕπαρξη. Ὡστόσο τέτοιες θεωρήσεις δέν βρίσκουν πρόσφορο ἔδαφος καθώς τόσο ἡ Καθολική ὅσο καί ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχουν πολλές ἱστορίες καί διηγήσεις πού ἰσχυρίζονται τό ἀντίθετο. Ὁ Ἅγιος Γεώργιος θεωρεῖται πώς γεννήθηκε κάπου μεταξύ 275 μ.Χ. καί 285 μ.Χ. Στήν πόλη Λόντ, ἤ στά ἑλληνικά Διόσπολις, 15 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά τοῦ σημερινοῦ Τέλ Ἀβίβ. Ὁ πατέρας τοῦ λέγεται πώς ἦταν Ἕλληνας ἀνώτερος ἀξιωματοῦχος τοῦ ρωμαϊκοῦ στρατοῦ καί ὀνομαζόταν Γερόντιος ἀπό τήν Καππαδοκία, ἐνῶ ἡ μητέρα τοῦ ἦταν ἡ Πολυχρόνια ἀπό τήν Παλαιστίνη.

Λόγω καί τῆς θέσης τοῦ πατέρα του, τό οἰκογενειακό περιβάλλον στό ὁποῖο μεγάλωσε ἦταν εὐγενές, καί λόγω τῶν θρησκευτικῶν πεποιθήσεων τῶν γονέων του, ὁ Γεώργιος ἀνατράφηκε κάτω ἀπό τίς χριστιανικές ἀξίες. Οἱ γονεῖς τοῦ θέλησαν νά τόν ὀνομάσουν μέ αὐτό τό ὄνομα τάσσοντας τόν στήν γῆ (ἀφιερωμένος στήν ἐργασία τῆς γῆς). Μόλις στά 14 τοῦ χρόνια ὁ Γεώργιος χάνει τόν πατέρα τοῦ ἐνῶ λίγα χρόνια μετά μένει ἐντελῶς ὀρφανός.

Τότε λοιπόν ὁ νεαρός Γεώργιος ἀποφάσισε νά μεταβεῖ στήν Νικομήδεια πού ἦταν ἡ αὐτοκρατορική πόλη τοῦ Διοκλητιανοῦ καί νά ταχθεῖ στήν ὑπηρεσία τοῦ αὐτοκράτορα ὦς στρατιώτης. Ὁ αὐτοκράτωρ τόν ὑποδέχθηκε μέ «ἀνοιχτές ἀγκάλες» καθώς γνώριζε καί τόν πατέρα τοῦ ὁ ὁποῖος εἶχε ὑπηρετήσει στόν ρωμαϊκό στρατό.

Μέχρι τά 20 τοῦ κιόλας χρόνια ὁ Γεώργιος εἶχε ἀνελιχθεῖ λόγω του …ἡρωισμοῦ του καί τῆς τόλμης του. Μέσα σέ λίγα χρόνια λοιπόν ἔλαβε τό ἀξίωμα τοῦ Τριβούνου ἐνῶ ὁ ἴδιος ὁ Διοκλητιανός τόν ἀνακήρυξε Δούκα μέ τόν τίτλο τοῦ Κόμητος (κόμης-συνταγματάρχης) στό τάγμα τῶν Ἀνικιώρων τῆς αὐτοκρατορικῆς φρουρᾶς.

Ὅμως ἡ καλή σχέση μέ τόν αὐτοκράτορα κράτησε μέχρι τό ἔτος 302. Τότε ἦταν πού ὁ Διοκλητιανός ἀποφάσισε μέ διάταγμα νά ἀναγκάσει ὅλους τους χριστιανούς καί κυρίως τοῦ στρατεύματος, νά συλληφθοῦν καί νά προσφέρουν θυσίες στούς ρωμαϊκούς θεούς. Κάτι τέτοιο ὁ Γεώργιος δέν μποροῦσε νά τό πράξει ἀπό τήν στιγμή πού εἶχε ἀνατραφεῖ ὅλη του τήν ζωή μέ τίς χριστιανικές ἀξίες. Βρῆκε τό θάρρος καί πῆγε μπροστά στόν αὐτοκράτορα καί τοῦ ἀνακοίνωσε πώς δέν πρόκειται νά θυσιάσει.

Ἦταν δύσκολο ὅμως ὁ Διοκλητιανός νά τόν τιμωρήσει, ἦταν ἄλλωστε ἕνας ἀπό τούς καλύτερους Τριβούνους του, καί υἱός ἑνός ἀπό τούς καλύτερούς του φίλους. Τοῦ πρόσφερε χρήματα, ἐκτάσεις μέχρι καί δούλους προκειμένου νά προσφέρει μία θυσία ὅμως ὁ Γεώργιος ἦταν ἀνένδοτος. Ἀντί νά δεχθεῖ τίς προσφορές ἀποκήρυξε τό διάταγμα τοῦ Διοκλητιανοῦ καί φώναξε μέ θάρρος πώς ἡ μόνη πίστη πού ἔχει εἶναι αὐτή πρός τόν Ἰησοῦ Χριστό. Ἀπογοητευμένος ὁ Διοκλητιανός ἀποφάσισε νά τόν ἐκτελέσει τιμωρώντας τόν παραδειγματικά.

Τό πεῖσμα τοῦ Γεωργίου ἔκανε πολλούς ἀκόμη στρατιῶτες νά ἀποφασίσουν νά βαπτιστοῦν χριστιανοί. Ὁ Ἅγιος προτοῦ ἐκτελεστεῖ ἔδωσε ὅλη του τήν περιουσία στούς φτωχούς ἐνῶ προετοιμάστηκε ψυχολογικά γιά τά βασανιστήρια πού τόν περίμεναν.

Τά βασανιστήρια πού τοῦ ἔκαναν προκαλοῦν τρόμο. Τόν λόγχισαν, στήν συνέχεια τόν ἔγδαραν βγάζοντάς του τό δέρμα μέ εἰδικό τροχό ἀπό μαχαίρια καί μετά τόν πέταξαν σέ λάκκο μέ ἀσβέστη. Ὁ Γεώργιος ὅμως παρέμενε ζωντανός καί ἔτσι τόν ἀνάγκασαν νά βαδίσει πάνω σέ πυρωμένα μεταλλικά παπούτσια. Τελικά οἱ δήμιοί του τόν ἀποκεφάλισαν μπροστά ἀπό τά τείχη τῆς Νικομήδειας. Ἡ ἐκτέλεσή του ἔλαβε χώρα στίς 23 Ἀπριλίου τοῦ ἔτους 303 μ.Χ. Ἡ σορός τοῦ μεταφέρθηκε στήν Λύδδα τῆς Παλαιστίνης ἀπό ὅπου καί καταγόταν ἡ μητέρα του.

Σύμφωνα μέ τήν Παράδοση, ὁ Ἅγιος Γεώργιος θεωρεῖται «Τροπαιοφόρος» μέ πολλές θαυμάσιες διηγήσεις νά περιγράφουν τά κατορθώματά του, μέ πιό σημαντικό αὐτό τοῦ φόνου τοῦ δράκοντα καί τῆς σωτηρίας τῆς βασιλοπούλας.

Τό θηρίο αὐτό φυλοῦσε τό νερό μίας πηγῆς κοντά στή Σιλήνα στή Λιβύη καί τό ἄφηνε νά τρέχει μόνον ὅταν ἔβρισκε κάποιον ἄνθρωπο νά φάει. Οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς ὅριζαν μέ κλῆρο τό θύμα τοῦ δράκοντα. Ὁλόκληροι στρατοί εἶχαν ἀντιταχθεῖ μέ αὐτό τό τέρας, χωρίς ὅμως ἀποτέλεσμα. Ὁ κλῆρος ἔφερε καί τή σειρά τῆς βασιλοπούλας, τήν ὁποία ἔσωσε ὁ Ἅγιος Γεώργιος φονεύοντας τό δράκο.

Ἀκριβῶς ἐπειδή εἴχει στρατιωτικό βίο, ὁ Ἅγιος Γεώργιος ὀνομάζεται Τροπαιοφόρος, ἐνῶ εἶναιπροστάτης τοῦ ἑλληνικοῦ Στρατοῦ Ξηρᾶς. Ἐθεωρεῖτο προστάτης Ἅγιος τῶν Σταυροφόρων οἱ ὁποῖοι καί ἔφεραν στήν Δύση τό λείψανό του ἀπό τήν Παλαιστίνη. Ἔχει ἄπειρες διηγήσεις καί δοξασίες γύρω ἀπό τό ὄνομά του σέ ὅλες τίς χῶρες τοῦ κόσμου μέ πιό γνωστή αὐτή τῆς θανάτωσης ἑνός δράκου στήν Λιβύη.

Ὁ Ἅγιος Γεώργιος εἶναι προστάτης Ἅγιος της Ἀγγλίας, τῶν χριστιανῶν τῆς Παλαιστίνης, τῆς Βηρυτοῦ, τῆς Γεωργίας, τοῦ βουλγαρικοῦ Στρατοῦ, τῆς Καταλανίας. Ἐνῶ ὄντας προστάτης Ἅγιος της Ἀγγλίας καί ἔφιππος, θεωρεῖτο ἀπό τόν σχετικό θρύλο καί ὦς προστάτης Ἅγιος τῶν ἱπποτῶν της Στρογγυλής Τραπέζης.

ΠΗΓΗ: logioshermes.blogspot.com

Διαβάστε περισσότερα »"Ποιος ήταν ο Άγιος Γεώργιος που γιορτάζουμε σήμερα;"

ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ

Γιορτάζουμε σήμερα 20 Απριλίου, ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, ας πούμε λίγα λόγια:

Τι εννοούμε Ζωοδόχος Πηγή;
Με την ονομασία Ζωοδόχος Πηγή, αναφερόμαστε στο Ιερό Χριστιανικό Αγίασμα που βρίσκεται στη Κωνσταντινούπολη έξω από τη δυτική πύλη της Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα "παλάτια των πηγών" στα οποία οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες παραθέριζαν την Άνοιξη. Πήρε την ονομασία του από το τουρκικό όνομα Balik (ψάρι) και περιλαμβάνει το μοναστήρι, την εκκλησία και το αγίασμα. H Ζωοδόχος Πηγή αναφέρεται και ως Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί ή Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα.
 Σχετικά με την αποκάλυψη του Αγιάσματος υπάρχουν δυο εκδοχές:
Η πρώτη εκδοχή: Την εξιστορεί ο Νικηφόρος Κάλλιστος και αναφέρει ότι: Ο Αυτοκράτορας Λέων ο Θράξ ή Λέων ο Μέγας 457 - 474 μ.Χ., όταν πήγαινε ως απλός στρατιώτης στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στη Χρυσή Πύλη έναν τυφλό που του ζήτησε νερό. Αυτός, ψάχνοντας για νερό, μια φωνή του υπέδειξε την πηγή. Πίνοντας ο τυφλός και βάζωντας το νερό αυτό στα μάτια του θεραπεύτηκε. Όταν αργότερα έγινε Αυτοκράτορας, του είπε πάλι αυτή η φωνή, πως θα έπρεπε να χτίσει δίπλα στην πηγή μια Εκκλησία. Πράγματι ο Λέων έχτισε μια μεγαλοπρεπή Εκκλησία προς τιμή της Θεοτόκου στο χώρο εκείνο, τον οποίο και ονόμασε «Πηγή».

Η δεύτερη εκδοχή: Την εξιστορεί ο ιστορικός Προκόπιος, τοποθετείται χρονολογικά στις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ. και αναφέρεται στον Ιουστινιανό. Ο Ιουστινιανός κυνηγούσε σε έναν πολύ όμορφο τόπο με πολύ πράσινο, νερά καί δένδρα. Εκεί, σε όραμα, είδε ένα μικρό παρεκκλήσι, πολλούς ανθρώπους και έναν ιερέα μπροστά σε μία πηγή. «Είναι η Πηγή των Θαυμάτων» του είπαν. Και έχτισε εκεί μοναστήρι με υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά.

Σήμερα στην αυλή της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται οι τάφοι των Οικουμενικών Πατριαρχών. Το Αγίασμα βρίσκεται στον υπόγειο Ναό και αποτελείται από μαρμαρόκτιστη πηγή

Η προέλευση της ονομασίας Μπαλουκλί ή Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα:
Μπαλούκ, (Balik) στα τουρκικά σημαίνει ψάρι. Η παράδοση μας λέει πως δίπλα στο Αγίασμα, στις 23 Μαΐου το 1453 μ.Χ. ένας μοναχός τηγάνιζε ψάρια, όταν κάποιος του είπε πως οι Τούρκοι πήραν την Πόλη. Ο μοναχός, τότε, απάντησε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν από το τηγάνι και έπεφταν μέσα στο Αγίασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και τότε τα ψάρια ζωντάνεψαν και έπεσαν μέσα στο Αγίασμα. Μέχρι και σήμερα, μέσα στην δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής υπάρχουν επτά ψάρια και μάλιστα από την μία πλευρά φαίνονται σαν μισοτηγανισμένα.

Διαβάστε περισσότερα »"ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ"

Γιατί σουβλίζουμε αρνί την Κυριακή του Πάσχα;

Το παραδοσιακό πλέον σούβλισμα του αμνού αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα για την Κυριακή του Πάσχα σε όλη την Ελλάδα.

Το έθιμο προέρχεται από το εβραϊκό Πάσχα και το έθιμο του θυσιαζόμενου αμνού με το αίμα των οποίων έβαφαν τις πόρτες τους κατ’ αναπαράσταση της νύχτας της εξόδου από την Αίγυπτο.Επίσης ο αμνός συμβολίζει τον Χριστό, διότι οΙωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει τον Ιησού με τον αμνό θεού που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου.

H ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα, καθορίστηκε από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Βιθυνίας στη Νίκαια, το 325 μ. Χ. Έτσι, αποφασίστηκε να γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας και μετά το Πάσχα των Ιουδαίων.

Στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας την Κυριακή του Πάσχα ψήνουν το αρνί στη σούβλα, μαζί με το κοκορέτσι.

Το απόγευμα στην Εκκλησία γίνεται ο Εσπερινός της Αγάπης. Οι Χριστιανοί ανταλλάσσουν αδελφικό ασπασμό διαβάζοντας το Ευαγγέλιο σε διάφορες σε διάφορες γλώσσες. Από την Κυριακή του Πάσχα και για 40 ημέρες οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί χαιρετούν ο ένας τον άλλον λέγοντας «Χριστός Ανέστη» και απαντώντας «Αληθώς Ανέστη«.

Την Κυριακή του Πάσχα εκτός απ’ τα αυγά σε μερικά μέρη καθαγιάζεται και ο Αμνός του Πάσχα και διανέμεται στους εκκλησιαζόμενους από τον παπά, αναφέρει το mediagate.gr. Αυτοί φέρνουν τη μερίδα τους στο σπίτι τους και όλα τα μέλη της οικογένειάς τους παίρνουν από το αγιασθέν κρέας. Αυτό είναι «το καταβόλι» των Κερκυραίων.

Διαβάστε περισσότερα »"Γιατί σουβλίζουμε αρνί την Κυριακή του Πάσχα;"

«Μέρα Λαμπρή, μέρα γιορτή, μέρα λουλουδιασμένη»

«Εστησ’ ο Ερωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη

κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα…»

Ερωτα, φύση, φως, ζωή, τραγουδάει ο Σολωμός στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», μέσα στο σκοτάδι της σκλαβιάς, την ελπίδα της ελευθερίας και της ανάστασης.Αυτά που συνθέτουν τη μεγαλύτερη γιορτή των Ελλήνων: Το Πάσχα, τη Λαμπρή, το θρίαμβο του φωτός, το θαύμα της γονιμότητας, το θάμπος των χρωμάτων, όπου όλα λαμπροφορούνε.

«Κάθε Λαμπρή και Πασχαλιά που ο θάνατος πεθαίνει…»

Γιορτή θριαμβική της ζωής πάνω απ’ όλα, της ορθοδοξίας κυρίως, και σχεδόν καθαρά ελληνική, που, ίσως χάρη σ’ αυτές τις ιδιαιτερότητες, διατηρεί ως σήμερα ένα χαρακτήρα πιο γνήσιο από τις εορτές των Χριστουγέννων, που έχουν μεταλλαχτεί σε σύμπτωμα καταναλωτικής σχιζοφρένειας.

Μια γιορτή που κρατάει δεκαπέντε ημέρες

Το Πάσχα είναι μια πρόκληση στο θάνατο. Καθώς ο χειμώνας τελειώνει, μαζί με τη Μεγάλη Σαρακοστή, η φύση ξαναγεννιέται, ο Λάζαρος ανασταίνεται. Ανάμεσα στις κίτρινες μαργαρίτες, στις κόκκινες παπαρούνες του πάθους, στις μαβιές πασχαλιές, μέσα στις ευωδιές των σπαρτών και των σπάρτων, ο Χριστός ξαναφέρνει στη ζωή τον αγαπημένο του φίλο. Αυτή είναι η πρώτη Ανάσταση, η ανθρώπινη, προάγγελος της μεγάλης, της θεϊκής.

Πασχαλινά αυγά. Εικον. ΛΕΜΟΝΙΑ ΑΜΑΡΑΝΤΙΔΟΥ (ΖΩΗΣ ΒΑΛΑΣΗ «ΤΟ ΤΕΣΣΕΡΟΦΥΛΛΙ»)

Σαν ηχώ από τα ομηρικά τραγούδια, όπου ο νεκρός Αχιλλέας θρηνεί για το φως και τη ζωή που στερήθηκε, τα κάλαντα του Λαζάρου μεταφέρουν τις ίδιες θλιβερές εικόνες του Κάτω Κόσμου και το προαιώνιο και τρομερό ερώτημα.

– Πες μας, Λάζαρε, τι είδες

κει στον Αδη που επήγες;

– Είδα φόβους, είδα τρόμους

είδα βάσανα και πόνους.

Πανηγύρι νεκρολατρευτικό, το Σάββατο του Λαζάρου, περιλαμβάνει κάλαντα και παινέματα. Το πρωί του Σαββάτου, παιδιά τραγουδάνε το Λάζαρο, από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας ένα ομοίωμα του Λαζάρου, δηλαδή ψωμάκι σπαργανωμένο -Λαζαρούδι – ή κούκλα, ή ακόμα και συνοδεύοντας ένα αγόρι ανθοσκέπαστο που, μόλις μπει σε ένα σπίτι πέφτει κάτω σαν πεθαμένο και σηκώνεται μόνο όταν του πούνε «Λάζαρε, δεύρο έξω!» ή άλλες ανάλογες προτροπές.

Ξύπνα, Λάζαρε, να κινήσουμε

να κινήσουμε να πααίνουμε

να πααίνουμε στα εννιά χωριά

στα εννιά χωριά στα δέκα βιλαέτια

(Τρίκαλα)

Τα παιδιά που τραγουδάνε τα κάλαντα του Λαζάρου κρατάνε πάντα και ένα καλαθάκι στολισμένο με λουλούδια, γιατί σκοπός τους είναι να μαζέψουν αυγά.

Δώστε μας αυγά,

αυγά να σας τα πούμε

Η Κυριακή των Βαΐων είναι μια χαρμόσυνη ημέρα λίγο πριν από το πένθος της Μεγάλης Εβδομάδας.

Βάγια βάγια των Βαγιώ

τρώνε ψάρι και κολιό

και την άλλη Κυριακή

τρώνε το ψητό τ’ αρνί.

Στις εκκλησιές μοιράζουνε βάγια – δάφνη, ελιά, μυρτιά σε φύλλα φοινικιάς πλεγμένα σαν καλαθάκια, σ’ ανάμνηση της εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα.

Ενώ ο Χριστός έμπαινε στην πόλη καβάλα σ’ ένα γαϊδουράκι, ο λαός (που μετά από λίγο θα τον σταύρωνε), τον υποδεχόταν με κλαδιά και θριαμβευτικές ιαχές. Η λέξη «βάγια» προέρχεται από την κοπτική «βάι» που σήμαινε κλαδί. Είναι χαρακτηριστικό ότι συχνά η φοινικιά θεωρείται μη ελληνικό στοιχείο, ενώ είναι γνωστό ότι ο φοίνικας ήταν ιερό δέντρο για όλο τον αιγαιο-ελληνικό κόσμο.

Στη ρίζα μιας φοινικιάς, στη Δήλο, γέννησε η Λητώ τα δυο παιδιά της, τον Απόλλωνα και τηνΑρτεμη.

Το τσούγκρισμα των αυγών

(Πάντως, στα πλαίσια του εξευρωπαϊσμού της Ελλάδας, τον 20ό αιώνα, ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ έβαλε να κόψουν τους φοίνικες στην Αθήνα!..).

Η Μεγάλη Δευτέρα σημαίνει την αρχή της Εβδομάδας των Παθών, του πένθους αλλά και της προετοιμασίας για την Ανάσταση. Ο λαός έχει συνθέσει ένα συνοπτικό ημερολόγιο:

Μεγάλη Δευτέρα, ο Χριστός με τη μαχαίρα

Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη

Μεγάλη Τετάρτη, ο Χριστός εχάθη

Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη

Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί

Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο

Κυριακή, Χριστός Ανέστη.

Συμβολισμοί και συνήθειες

Ενα από τα πιο τυπικά γνωρίσματα της Πασχαλιάς είναι αναμφισβήτητα το αυγό. Τη Μεγάλη Πέμπτη οι νοικοκυρές βάφουν τα κόκκινα αυγά και συχνά βάφουν κι ένα ρουχαλάκι ή μια κορδέλα που τα κρατάνε για φυλαχτό. Βαμμένα αυγά παίρνουν μαζί τους όταν πηγαίνουν στην Ανάσταση για να τα τσουγκρίσουν μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη». Το τσούγκρισμα των αυγών είναι απαραίτητο στοιχείο της γιορτής, παιχνίδι αλλά και μαγικό: εμμέσως δείχνει τον πιο δυνατό!

Αλλά γιατί βάφουμε κόκκινα τ’ αυγά;

Σύμφωνα με ένα θρύλο, όταν αναστήθηκε ο Χριστός, το νέο διαδόθηκε παντού κι όλοι θαύμαζαν. Μια γυναίκα, όμως, το άκουσε και δεν το πίστεψε. «Θα το πιστέψω, μόνο αν τούτα τ’ αυγά που έχω στο καλάθι μου γίνουν κόκκινα!» είπε και ξαφνικά τα αυγά της από άσπρα έγιναν κόκκινα…

Στην Κέρκυρα διηγούνται κάτι άλλο.

Οταν αναστήθηκε ο Χριστός, πρώτα πρώτα το άκουσαν κάτι αυγά. Αμέσως άρχισαν την τρεχάλα να το διαδώσουν παντού^. και από το πολύ το τρέξιμο έγιναν κατακόκκινα!

Το αυγό είναι στη λαϊκή και μυθολογική φαντασία το σύμβολο της ζωής.

Θ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (13 χρόνων)

Στη νύχτα του κόσμου ένα αυγό άνοιξε στα δύο και από μέσα του βγήκε ο κόσμος, διηγούνται οιΠέρσες. Στο έπος των Φινλανδών«Καλεβάλα», το αυγό που περιείχε τον κόσμο, έπεσε από τον ουρανό στην αγκαλιά της μάνας των νερών.

Αλλού, το κοσμικό αυγό γονιμοποιείται από τον ήλιο, και στην αρχαία Αίγυπτο, το αυγό, ως Λόγος Δημιουργός, ταξιδεύει στην προαιώνια θάλασσα. Στην Κίνα συνηθίζονταν οι προσφορές αυγών την Ανοιξη για γονιμότητα και αναγέννηση^.στην πανάρχαια Ουρ της Μεσοποταμίας, προσφέρανε αυγά στους νεκρούς.

Στην ελληνική αρχαιότητα αποθέτανε αυγά στα χέρια ειδωλίων του Διονύσου ως σύμβολα αναγέννησης, ενώ αντίθετα στους Εβραίους, τα αυγά ήταν τροφή πένθους – τροφή που δεν είχε ολοκληρωθεί ως ζωή.

Στην ελληνική μυθολογία η Λήδα, από την ένωσή της με τον Δία, γέννησε ένα αυγό από όπου αναδύθηκαν οι Διόσκουροι. Στα λαϊκά παραμύθια, μέσα σε ένα αυγό, καλά φυλαγμένο, κρύβεται η ζωή ενός γίγαντα ή ήρωα κλπ.

Ενα άλλο τυπικό χαρακτηριστικό της Πασχαλιάς είναι η δημιουργία θορύβου. Μόλις ανακοινωθεί η Ανάσταση γίνεται «Ανάστα ο θεός». Αν και οι υπερβολές στις κροτίδες, στα βαρελότα και στα πυροτεχνήματα κάνουν σήμερα το έθιμο ενοχλητικό και συχνά επικίνδυνο, όμως η καταγωγή του είναι παμπάλαια και η σημασία του μαγική και ξορκιστική.

Ο θόρυβος αναπαριστά την ταραχή που επικράτησε στον Αδη όταν κατέβηκε εκεί ο Χριστός. Συνάμα, έχει σκοπό να τρομάξει τους δαίμονες του Κάτω Κόσμου και να τους κάνει να σκορπίσουν. Ομοια και οι αρχαίοι Ελληνες χτυπούσαν χάλκινα σκεύη, κουζινικά και πράγματα για να κάνουν φασαρία που θα μπορούσε να τρομάξει και να απομακρύνει τα δαιμόνια, τον κακό καιρό, τις αρρώστιες. Στην Κέρκυρα μάλιστα συνηθίζουν να ρίχνουν από τα παράθυρα στο δρόμο κανάτια, παίρνοντας ίσως κατά γράμμα το τροπάριο της Μεγάλης Παρασκευής («ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεραμέως»).

Λάζαρος. Από το MUSEE DE L' HOMME, Παρίσι

Η αλήθεια είναι ότι μετά τα μοιρολόγια και τις ψαλμωδίες, τους χαμηλόφωνους θρήνους στη σιγαλιά της ανοιξιάτικης νύχτας, ο θόρυβος αποτελεί μια λυτρωτική εκτόνωση. Για το λαό μας που υπέφερε τετρακόσια χρόνια δουλεία, οι θριαμβευτικές εκπυρσοκροτήσεις ήταν όχι μόνο ξέσπασμα, αλλά και προάγγελος του ξεσηκωμού για την ελευθερία.

Και στο δυτικό κόσμο, η σιωπή συμβαδίζει με την ανάγκη για φασαρία. Από τη Μεγάλη Πέμπτη σιγούν οι καμπάνες – «χηρεύουν». Πηγαίνουν, λένε, στη Ρώμη και στο γυρισμό φέρνουν μαζί τους τ’ αυγά του Πάσχα!

Κορυφαία στιγμή των Παθών, η περιφοράτου Επιταφίου, συμφιλιώνει τους θνητούς με το θάνατο. Ανθοστολισμένος από τα κορίτσια, μοιρολογημένος από τις γυναίκες, εξαγνίζει τον τόπο απ’ όπου περνά. Μπροστά του, οι άνθρωποι με τα πένθιμα κεριά στο χέρι, οι τραγικές μανάδες με τόσους λεβέντες χαμένους στον πόλεμο, αναθυμούνται τους πεθαμένους τους που έχουν γίνει ανάμνηση και λουλούδια.

Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον

πού έδυ σου το κάλλος;

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, πολλές γυναίκες κρατούσαν μαζί με το κερί κι ένα κεσεδάκι όπου είχαν φροντίσει να φυτέψουν σπόρους που βλασταίνουν και μαραίνονται το ίδιο γρήγορα: μακρινός απόηχος των «Κήπων του Αδωνη» στις τελετές της ύστερης αρχαιότητας προς τιμήν της ταφής και της ανάστασης του νεαρού Αδωνη.

Τέλος, το σκοτάδι πριν από το φως, και το «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός» ως προετοιμασία της Ανάστασης. Η λατρεία του φωτός που χαρακτηρίζει την ελληνική Πασχαλιά, κι εκφράζεται με τα «αγιοταφίτικα» κεριά, τις λαμπάδες, τα φαναράκια, τη μεταφορά του στο σπίτι, το κάψιμο του Ιούδα (πανάρχαια καθαρτήρια τελετουργία για την εξουδετέρωση του δαίμονα του κακού), είναι η πεμπτουσία της Λαμπρής ως άρνησης του θανάτου και κατάφασης της ζωής.

Η δοξολογία της φύσης

Στη λαϊκή φαντασία, η φύση ολόκληρη συμπάσχει στο μαρτύριο του Χριστού.

ΛΑΖΑΡΟΥΔΙΑ

Αν για τους αρχαίους, οι κόκκινες ανεμώνες γεννήθηκαν από το αίμα του πληγωμένου Αδωνη, για τους Νεοέλληνες, οι παπαρούνες βάφτηκαν κόκκινες από το αίμα του Εσταυρωμένου όταν τον λόγχισαν οι στρατιώτες.

Κι ένα ταπεινό ζουζούνι έγινε η παρηγοριά της Παναγιάς.

Οταν σταυρώσανε τον Χριστό και τον λογχίσανε και σιγουρεύτηκαν ότι είχε πεθάνει, οι Ρωμαίοι έδωσαν στην Παναγία την άδεια να τον κατεβάσει από το σταυρό. Η Παναγία με τους κρυφούς μαθητές του Χριστού πήγαν να αποκαθηλώσουν το σώμα του για να το πάνε στο μνήμα. Το σκοτάδι όμως ήταν τόσο μαύρο που δεν έβλεπαν… Τότε, ένα μικρό ζουζούνι πήρε στην ουρά του ένα καρβουνάκι και τους έφεγγε! Κι επειδή καιγόταν το καημένο, πήγαινε κάθε τόσο και βουτούσε την ουρά του στο νερό.

Ωστόσο, η φύση όχι μόνο συμπάσχει, αλλά και συμμετέχει στη χαρά. Χοροί της Λαμπρής στο ύπαιθρο, κούνιες, με τα αγόρια να κουνάνε τις κοπέλες μεταδίδοντας ολόγυρα την έξαψη και τηλάμψη του έρωτα, που γονιμοποιεί και ανασταίνει τη φύση, τσιμπούσια με ψητά αρνιά, παιχνίδια μετά την «Αγάπη», η γιορτή του Αϊ – Γιώργη του δρακοχαλαστή τη Δευτέρα της Διακαινησίμου, η γιορτή των Ανέμων την Πέμπτη, η Παρασκευή με τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, του νερού της ζωής που εξαγνίζει κάθε κακό, καλούν τους ανθρώπους να ανοίξουν «αγκαλιές ειρηνοφόρες», να φιληθούν «γλυκά χείλη με χείλη», γιατί

«Γλυκειά η ζωή κι ο θάνατος μαυρίλα».

Ζωή ΒΑΛΑΣΗ
Συγγραφέας, κριτικός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Σορβόνης

Διαβάστε περισσότερα »"«Μέρα Λαμπρή, μέρα γιορτή, μέρα λουλουδιασμένη»"